Risâle-i Nûr Istılâhları Kamusu

"Bu önemli akademik çalışma, Risâle-i Nûr Külliyâtı’nın dört ana kitâbı olan Sözler, Lem’alar, Şu’alar ve Mektûbât’ın İngilizce versiyonlarının yeniden gözden geçirilmesi ve önemli akademik terimlerin haşiyelerle açıklanması için yaklaşık 10 yıldır sürdürdüğümüz akademik gayretlerin zorunlu bir meyvesidir. Önce bu dört ana kitaptaki ıstılâhları bir araya getirerek, “The Terms of Risâla-i Nûr Collection” adıyla sadece dört büyük eseri kapsayan ıstılâhlar Kamusunu neşrettik. Gelen talepler üzerine Risâle-i Nûr Külliyâtı’nın tamamının yani Bedîüzzaman’ın Eski ve Yeni Eserlerinin anlaşılması için elzem olan elden geldiğince bütün terimleri ayrı bir kitap olarak “Risâle-i Nûr Istılâhları Kamusu” unvanı altında yayınlamayı uygun bulduk.

Biliyoruz ki bu eserin tamamen bize ait olduğunu iddia etmek, bu konuda yıllarca emek vermiş değerli büyüklerimize ihanet olur. Çünkü bizim çalışmamızdan önce ağabeylerimiz tarafından birçok eser üretilmiştir. Elbette bu çalışma onları geride bırakacak kadar önemli bir akademik çalışma olmamıştır. Bu konuda meşhûr nahiv âlimlerinden Elfiyye müellifi Muhammed b. Mâlik’in dediği gibi diyoruz:Bu eser diğerlerinden daha kapsamlı ve akademiktir.Ancak öncekiler bizden önce yazıldıkları için tafdîle layıktırlar, yani üstündürler.Bu nedenle iki kat övgüye ve takdire layıktır.Yüce Allah bana ve onlara ahirette bol ve tükenmez nimetlerini ihsân etsin, inşallah.


1- Bu önemli akademik Kamus, Risâle-i Nûr Külliyâtı’nın dört ana kitâbı olan Bedîüzzaman’ın Sözler, Şu’alar, Lemalar ve Mektûbât’ının gözden geçirilmesi ve önemli akademik terimlerin haşiyeler-le açıklanması için yaklaşık 10 yıldır sürdürdüğümüz akademik çabaların zorunlu bir meyvesidir. Bu eserlerden İngilizce versiyonu basılmış ve ilim çevrelerinde büyük ilgi görmüştür.


2. İstifade ettiğimiz kaynaklar çoktur; ancak en önemlileri şunlardır:- Bu konuda ilk çalışma Bedîüzzaman’ın has talebelerinden Abdullah Yeğin tarafından yapılmıştır. Merhûm Abdullah Yeğin’in hazırladığı Yeni Lugat’ta toplam 27665 kelime ve terim bulunmaktadır.- Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat, İttihâd İlmî Araştırma Komisyonu tarafından hazırlanmış ve daha kapsamlı hale getirilmiştir. Bu eser öncelikle merhûm Rüşdü Tafralı Ağabey tarafından hazırlanmıştır.- Bu çalışmayı yaparken Mustafa Tuna ve Erol Tahtakıran tarafından hazırlanan İngilizce Risâle-i Nûr Işığında İslâmî Terimler Sözlüğü ana kaynağımız olmuştur. Ancak Risâle-i Nûr’da yer alan terimler bu eserde açıklanmasına rağmen akâidî ve İslâmî terimler açıklanmamıştır. Bununla birlikte eğer mezkûr çalışma yapılmamış olsaydı bizim çalışmamız daha uzun yıllar sürecekti. Kendi-lerine bu konuda müteşekkiriz.- İngilizce, Arapça ve Türkçe tüm kaynaklardan istifade ettik. Özellikle Osmanlı Tarih ve Hukûk ıstılâhları Kâmûsu adlı eserimiz bu akademik çalışma için çok önemli bir kaynak olmuştur.- Kanaatimizce bir diğer önemli eser ise Muhterem Rüşdü Tafralı Ağabey’in Ta’bîrât-ı Nûriye adıyla hazırladığı ancak basılmamış ve bazı bölümleri eksik olan eseridir. Dijital kopyası kaynaklarımız arasındadır. Bu çalışma büyük bir gayret ve tecrübenin meyvesidir. Çok geniş tutulan ve henüz tamamlanmamış olan eser, hem geniş bir Risâle-i Nur Lügati ve hem de bazı hatalar ve eksikliklere rağmen geniş bir Risâle-i Nurt ıstılâhlar Kamusu’dur. Henüz neşredilmemiştir. Ağabeyimizin bazı maddelerini aynen aldık ve bizim izahlarımıza ilave eyledik. Özellikle “Allah” maddesini merhûmun dilinden okumanızı tavsiye ediyoruz.- Bir diğer kaynağımız ise Söz Neşriyat’ın yayınladığı Risâle-i Nur Külliyâtı’nın her kitâbının arkasındaki Coğrafî Yer İsimleri ve Şahıs İsimleri ile alakalı açıklamalardır. Risâle-i Nur’a vakıf bir akademik heyet tarafından hazırlandığı ve özellikle de açıklanan isimlerin Bedîüzzaman ile olan alakalarının izah edildiği için bize temel kaynak teşkil etmiş bulunmaktadır. Biz bu izahlardan ve sonra neşredilen Risâle-i Nur’un Tariflerine Göre: ıstılâhlar ve Anahtar Kelimeler adlı eserden çok istifade ettik. (haz. Heyet, Nesil Yayınları, İstanbul, 2017). Özellikle şu’ûn kelimesinin izahı için Kamus içindeki maddede teşekkür eyledik.


Arşiv Belgeleri Işığında Bedîüzzaman Said Nursî Ve İlmî Şahsiyeti isimli 6 ciltlik eserimizi ve Bedîüzzaman’ın İlmî Şahsiyeti adlı kitâbımızı sayfa sayfa taradık.- Sözlük-Farsça, Arapça ve İngilizce: Francis Johnson tarafından 1852 yılında yazılan bu eser mükemmel bir kaynaktır. Osmanlı hukûk terimlerini de içermektedir. Çoğu terimin İngilizce çevirisi için bu esere başvurduk.- Turkish and English Lexicon: Sir James W. Redhouse tarafından hazırlanan bu muhteşem eser, temel kaynaklarımız arasındadır. Ancak Osmanlı baskısı esas alınmıştır.


3. Bu çalışmayı yürütürken tüm basılı ve dijital kaynaklardan yararlandık. Bunlardan bazılarına değinmek faydalı olacaktır.Öncelikle Diyanet Vakfı’nın İslâm Ansiklopedisi bu tür çalışmalar yapanların temel kaynakları arasında yer almalıdır ve bizim için de öyle olmuştur.İkinci olarak,- Wikipedia, the free encyclopedia;- ويكيبيديا، الموسوعة الحرة- https: //wikipedia. org; Türkçe.- WikiIslam - İslâm üzerine çevrimiçi kaynak; Arapça.- wikishia;- Nurpedia. org - İman ve İslâm Hakîkatları Nur Ansiklopedisi;- Brill (brillonline. com);- Risâleinuronline;- (sorularlaislamiyet. com).- https: //sorularlarisâle. com. Bu iki site, gerçek ma’nâda Risâlr-i Nur’un şerhi, izahı ve tefsiri mahiyetindedir. Çoğu maddelerde doğrudan istifade ettik ve çoğu kere de tamamlayıcı bilgi olarak iktibasda bulunduk.- questionsonislamcom4. Bu çalışmada alfabetik sıralamada yer alan terimlerin çoğu Arapça olduğu için Arapça kelimelerin transliterasyonuna göre sıraladık. Bunun için birkaç noktayı hatırlatmak gerekir:Öncelikle ع harfi ile başlayan terimler ilk olarak zikredildi ve bu kendi içinde bir düzen oluştur-du. Buna dikkat etmek gerekir. Örneğin A’lây-ı İlliyyin (اعلى عليين) ilk kelimedir, Uzeyr (عزير) ise en son gelir.İkinci olarak, terimlerin açıklanmasında, aynı terimin farklı alanlardaki farklı anlamları nedeniyle aynı terimi iki veya daha fazla açıkladık veya anlamları yakınsa hepsini aynı makalede topladık. Ör-neğin Sefâhet (سفاهة) terimini iki kez açıklamak zorunda kaldık. İktisâd (اقتصاد) bu terimlerden biridir.Üçüncü olarak, bazen bir terim için iki veya üç tanımdan bahsettik. Çünkü aynı terim farklı alan-larda ve çeşitli açılardan farklı anlamlara sahip olabilir.


4. Elbette bu çalışmada yazım hataları, anlam hataları ve hatta terimleri anlamamızda hatalar olabilir. Yeniden araştırma yapanlardan ricamız bu hataları bize bildirmeleridir ki yeni baskılarda eser hem daha mükemmel hem de eksiksiz olsun.


5. Bu çalışmamız, eski ve yeni eserleriyle Bedîüzzaman’ın bütün Külliyât’ını ihtiva etmektedir. Eksiklikler tarafımıza bildirilirse ve Allah ömür verirse ileride tamamlanabilir. Çünkü bu Kamus’un temelinde Külliyât’tan dört büyük eser üzerinde yaptığımız çalışmalar var. Ayrıca elbette birçok hatalarımız olacaktır. Bazen tekrarlar da söz konusu olacaktır. Ancak yapıcı eleştiri ve ilavelere her zaman hazırız. Bu Kamus’un muhtevasını özetlemek gerekmektedir:Evvela, Risâle-i Nur’da geçen bütün Nurlara has ıstılâhları, Aklî İlimler (Mantık ve Felsefe gibi) ve Şer’î İlimlere ait bütün ıstılâhları açıklamaya gayret ettik. İşârâtü’l-İ’câz’ın basılması için maddi destek veren Enver Paşa’dan, Üstâd’ın tam muhalifi olan Mustafa Kemal’e kadar.Saniyen, Risâle-i Nur ve Bedîüzzaman’la alakası bulunan muhalif yahut muvafık şahsiyetleri, bütün temel Nur Talebelerini ve nihayet Anadolu sathında hizmetleri geçen Ağabeyleri kısaca anlat-maya çalıştık. Elbette ki, rükün talebeleri anlattığımız kadar, Mehmed Kırkıncı, Nazım Gökçek ve Necmeddin Şahiner ve üç Mehmed’ler (Mehmet Emin Birinci, Mehmet Kutlular, Mehmet Fırıncı) gibi Ağabeyleri de ihmal etmedik.Salisen, Risâle-i Nur ve Bedîüzzaman’la alakası bulunan coğrafî yer isimlerini de açıklamaya çalıştık.Rabian, Kamus’da bazı kelimelerin tekrar edildiğini göreceksiniz. Sünnet ve Ta’diye gibi. Bunun iki sebebi vardır: Birincisi, Abdülkadir Geylanî gibi bazı şahsiyetler çok meşhûrdur. Birkaç sayfa tutacak diye farklı unvanlarla farklı yerlerde zikretmekte beis görmedik. İkincisi, Ta’diye kelimesi gibi farklı ilimlerde farklı ma’nâlar ifade eden ıstılâhları, ayrı maddeler olarak yazmayı uygun gördük.Hamisen, Kamus’u kullanmak isteyenler, kelimeleri ararken şuna dikkat etmeliler: Mesela Mukâbere kelimesini bu şekliyle bulamazlarsa, Mükâbere kelimesine bakmalıdırlar. Bunun sebebi, Türkçe’deki telaffuz farklılıklarıdır.Sadisen, Kamus’daki ıstılâhları kuru sözlük anlamları ile izahla yetinmedik. Zira Bedîüzzaman, aklî ve dinî ilimlerin terimlerini ve kaidelerini bir alfabe gibi eserlerinde kullanmıştır. Onun nasıl kullandığını göstermek üzere, Külliyât’tan iktibaslarda bulunduk. Eğer biraz özetleyerek ma’nâsını naklettiysek, kaynakları zikretmeye çalıştık. Ancak parantez içinde aynen iktibas eyledik ise, eser zikret-meye ihtiyaç duymadık. Zira isteyen hemen mevcûd neşredilen külliyatlarda istediği metne ulaşabilir. Gayret bizden başarı (tevfîk) Allah’tan temel prensibimizdir."

Prof. Dr. Ahmet Akgündüz

1588 Sayfa

19.5x27.5 Büyük Ebat

Sert Kapak, Sıvama Cilt

2 Renk Baskılı

İstanbul, 2024